امروزه تحصیل کردن و رفتن به مقاطع بالای دانشگاهی هم برا ی آقایان و هم برای خانم ها بسیار آسانتر از گذشته شده است. مخصوصا اگر مقایسه ای با قبل از انقلاب اسلامی انجام دهیم ، در حال حاضر در هرشهری دانشگاه وجود دارد ، محیط دانشگاه ها اسلامی شده است و خانواده ها به راحتی می توانند دختران خود را به دانشگاه بفرستند و ....
همچنین دید مردم نیز به تحصیل خیلی بهتر شده است. در قبل از انقلاب اسلامی دو مشکل عمده جلوی روی کسانی بود که علاقه مند به تحصیل بودند:
1- کمبود مدارس و دانشگاهها و فقر به طوری که مقطع دبیرستان در تهران وجود داشت و در ترکمن صحرا نبود.
2- دید مردم نسبت به تحصیل منفی بود .

در حال حاضر می توان گفت که از لحاظ وجود امکان برای تحصیل کمبودی احساس نمی شود و در این جا قصد بررسی این موضوع را نداریم و موضوع ما بررسی مسئله ی دوم یعنی نگرش ترکمن ها به مقوله ی تحصیل است.

بزرگتر ها داستان یک پزشک ترکمن را تعریف می کنند که در زمان حکومت پهلوی می زیسته است. او در زمانی زندگی می کرد که مردم به تحصیل بسیار بد بین بودند و کسی دوست نداشت که فرزند خود را برای تحصیل بفرستد و بیشتر کسانی که سرپرست نداشتند برای تحصیل برده می شدند چون که مردم تحصیل را کاری عبس و بیهوده می دانستند .

دکتر در این شرایط با دانستن اهمیت تحصیل برای ترکمن ها ، به در تک تک خانه ها می آمد تا خانواده ی افراد را راضی کند تا به فرزند خود اجازه دهند تا تحصیل کند و حتی او خیلی از این بچه ها را برای تحصیل به خارج می فرستاد و خود پیگیر همه ی کارهای این کودکان می شد.

وقتی مردم می شنیدند که آقای دکتر در شهر در حال گشت و گذار است پچ پچ می کردند و می گفتند: شیطان به شهر آمده است . مواظب باشید این شیطان گولتان نزند و ....

البته فقط مردم شهر نبودند که از آقای دکتر بیزار بودند بلکه حکومت پهلوی نیز گاه و بیگاه این فرد را دستگیر کرده و به زندان می انداخت. ولی با این وجود او باز هم به تلاش خود ادامه می داد.

در حال حاظر خیلی از این بزرگتر ها ، که بعضی شان از مخالفان دکتر بودند وقتی نتایج کار دکتر را می بینند که اکثرافرادی که او برای تحصیل برده است برای خود کاره ای شده اند و در جهان حرف هایی برای گفتند دارند و در رفاه زندگی می کنند به اشتباه خود اقرار می کنند و می گویند دکتر شیطان نبوده بلکه فردی دلسوز برای ترکمن ها بوده که امروز را در آن روزها می دید و می خواست ترکمن ها را از دست بیسوادی نجات دهد.

حال از آن روزها سال های زیادی گذشته است و دیگر مردم کسانی را که آن ها را به تحصیل دعوت می کنند شیطان نمی دانند!!!

ولی با کمال تعجب دیده می شود که بحث ها بر روی دختران ترکمن هنوز هم وجود دارد. البته بعضی به من گفتند این بحثی که من واردش شده ام بحثی بیهوده است و مسئله ای است که حل شده و دیگر کسی مخالف نیست چون که خوب بودن تحصیل بدیهی است. اما طبق نظر سنجی ای که من در بین پسران ترکمن انجام دادم تعداد مخالفان هم به همان اندازه ی تعداد موافقان بود . هر جا که این موضوع را مطرح کردم ، تبدیل به بحث داغی شد و همه نظر خود را دادند.

امیر: مخالفم. چون معتقدم قبل از این که ترکمن ها به دخترانشان اجازه ی تحصیل دهند فساد خیلی خیلی کمتر بود ولی در حال حاضر فساد زیاد شده و من علت اصلی آن را تحصیل می دانم. با این نظر من خیلی از آخوندهای ترکمن هم موافقند. به نظر من دختران تنها اجازه دارند تا جایی که بیسواد نباشند و بتوانند بخوانند و بنویسند تحصیل کنند.

چند نفر دیگر هم نظر امیر را دادن که آن ها ذکر نکردم.

مسعود: موافقم. به شرطی که آن ها در داخل استان تحصیل کنند و تحت نظارت خانواده ها باشند.

محمد: مخالفم . چون باعث افزایش فساد می شود همچنین بدینوسیله افکاری که مربوط به فرهنگ ترکمن نیست در ذهن دختران ترکمن کاشته می شود. همچنین زنان تحصیل کرده خیلی راحت تر نسبت به تحصیل نکرده ها از شوهرانشان نافرمانی می کنند.

من از محمد پرسیدم: آیا روزی دختر دار شدی او را به دانشگاه نمی فرستی؟

محمد پاسخ داد: می فرستم. ولی در کل ، با تحصیل دختران موافق نیستم !

صحنه: موافقم. چون که تنها راه پیشرفت ترکمن ها تحصیل است و ما اگر دختر ها را از تحصیل محروم کنیم نیمی از ترکمن ها را محروم کرده ایم و همچنین این دختران مادران آینده ی بچه های ترکمن هستند و باید آن ها را تربیت کنند و اگر تحصیل و آگاهی خوب داشته باشند تاثیر بسیار خوبی در قدرت تربیت آن ها خواهند داشت.

ناصر: موافق هستم. چون پسران تحصیل کرده کافی نیستند. اگر دختران تحصیل کرده نباشند نمی توانند با پسران تحصیل کرده ارتباط درستی برقرار کنند چون دارای سطح بینشی پایین تر خواهند بود همچنان که در حال حاظر که در خیلی از خانواده ها این موضوع را می بینیم. چون در بین قدیمی تر ها بیشتر مردان تحصیل کرده و زنان بی سواد هستند.

همان طور که از این نظرات می توان فهمید ، موافقان بیشتر به دلیل افزایش بصیرت و دانش دختران ترکمن و در نتیجه پیشرفت فرهنگی و اقتصادی و ... با تحصیل موافق هستند. اما مخالفان که بیشتر افرادی مذهبی هستند ، دلایل متفاوتی دارند که یکی از مهمترین آن را فساد عنوان می کنند. به نظر راقم سطور فساد معلول است نه علت و علت آن تحصیل نیست بلکه آن را باید در جایی دیگر جستجو کرد و راهکار هایی غیر از حذف تحصیل برای آن پیدا کرد.این مخالفان باید بدانند که آنها با فساد مخالف اند نه با تحصیل و شاید به این موضوع خود توجه نکرده باشند.

چراغی را در نظر بگیرید که در یک محیط تاریک قرار دارد و به برق وصل است و روشنایی تولید می کند. ممکن است کسی بگوید: چون ممکن است برق باعث برق گرفتگی شود آن را قطع می کنم غافل از این که قطع برق باعث می شود که دیگر چراغ نوری ندهد. این همان کاری است که مخالفان تحصیل به آن عقیده دارند و می گویند چون تحصیل ممکن است باعث فساد شود پس تحصیل لازم نیست!

بهتر است در هر مسئله ای کمی عمیق تر فکر کنیم چرا که همواره آسان ترین راه بهترین راه نیست .

نويسنده: محمود اسمعيلي